Link Video: https://youtu.be/8LNPX_iRePs
Lâu nay, Trung Quốc vẫn áp dụng chính sách “cưỡng bách kinh tế” nhằm ngăn cản các quốc gia có xung đột lợi ích chính trị với họ. Các biện pháp họ thường dùng như: khóa cửa khẩu, chặn xuất khẩu, gây rối trên biển, chặn visa… buộc các quốc gia này phải nhượng bộ mà không dùng đến biện pháp quân sự.
Ngày 28/3, RFA Tiếng Việt loan tin, Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược (CSIS), một think tank ở Washington DC, tổ chức lễ ra mắt Báo cáo “Các chiến thuật chống lại chính sách cưỡng bách kinh tế của Trung Quốc: vô hiệu hóa, bẻ hướng và ngăn ngừa”, vào ngày 22/3 vừa qua.
RFA cho biết, Báo cáo này do Matthew P. Goodman, Phó Giám đốc của Trung tâm, và Matthew Reynolds, một nghiên cứu viên của Trung tâm này, thực hiện. Báo cáo này khảo sát chính sách “cưỡng bách kinh tế” của Trung Quốc nhắm vào các nước Na Uy, Nhật Bản, Philippines, Mông Cổ, Hàn Quốc, Úc, Canada, Lithuania.
Báo cáo này cho biết, năm 2010, sau khi Ủy ban Giải Nobel trao Giải Nobel Hòa Bình cho Giáo sư Lưu Hiểu Ba, Trung Quốc chặn hàng xuất khẩu và đóng băng visa nhập cảnh đối với công dân Na Uy. Năm 2011, sau khi Nhật Bản bắt thuyền trưởng tàu cá Trung Quốc, nước này đã chặn bán đất hiếm cho Nhật và cố tình cho tàu đâm vào tàu Cảnh sát biển của Nhật. Năm 2012, sau khi Philippines phản đối Trung Quốc chiếm bãi cạn Scarborough, và năm 2016, sau khi Philippines kiện Trung Quốc ra tòa PCA, Trung Quốc đã chặn xuất khẩu nông sản của Philippines. Năm 2016, sau khi Mông Cổ cấp visa cho đức Dalai Lama nhập cảnh, Trung Quốc đã khóa cửa khẩu và áp dụng các trừng phạt kinh tế khác. Cũng năm 2016, sau khi Hàn Quốc đồng ý cho Hoa Kỳ lắp đặt hệ thống phòng thủ tên lửa THAAD, Trung Quốc đã đóng cửa và phát động phong trào tẩy chay doanh nghiệp Hàn Quốc. Năm 2020, sau khi thông qua Luật chống Can thiệp nước ngoài và kêu gọi điều tra nguồn gốc virus COVID-19, Úc bị Trung Quốc ngăn chặn hàng xuất khẩu. Năm 2019, Trung Quốc khóa cửa thông quan hàng hóa với Canada sau khi nước này bắt Giám đốc Tài chính của Huawei là Mạch Vãn Chu. Năm 2021, Lithuania (tức Litva) bị họ chặn xuất khẩu và các dự án kinh tế, sau khi nước này cho phép Đài Loan mở văn phòng đại diện.
Tuy bản Báo cáo này không đề cập đến Việt Nam, nhưng theo RFA, hai tác giả của Báo cáo này cho rằng, Việt Nam từ lâu cũng là một nước bị Trung Quốc “cưỡng bách kinh tế”.
RFA nhắc lại các cách thức “cưỡng bách kinh tế” của Trung Quốc đối với Việt Nam, mà họ đã đề cập từ lâu: Cách thứ nhất là đóng cửa biên giới, ngăn cản nông sản thông quan. Cách thứ hai là chặn nước sông Mekong, gây ra khô hạn ở Đồng bằng Sông Cửu Long. Cách thứ ba là cưỡng ép Việt Nam từ bỏ các dự án thăm dò khai thác dầu khí ở những khu vực nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, nhưng cũng nằm trong “đường lưỡi bò” của họ trên Biển Đông. Cách thứ tư là cấm đánh bắt cá ở Biển Đông, bao gồm cả trong phạm vi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam và trên vùng biển quốc tế thuộc Biển Đông, hoặc cướp phá tàu cá của ngư dân Việt Nam ở vùng biển Hoàng Sa.
Theo RFA, các nước bị Trung Quốc “cưỡng bách kinh tế” đều xây dựng các chiến lược đối phó và đáp trả, nhưng dường như, Việt Nam vẫn lúng túng trước chính sách có hệ thống này của Trung Quốc.
Nội dung Báo cáo cho thấy, hầu hết các nước được khảo sát đều thành công với các chiến lược như “tăng cường sức đề kháng”, “vô hiệu hóa” chính sách của Trung Quốc, chỉnh hướng khiến cho chính sách của Trung Quốc không còn tác động mạnh, hoặc ngăn ngừa Trung Quốc, khiến họ không muốn gây ra những động thái như vậy trong hoàn cảnh tương tự. Theo Báo cáo, các chiến lược này có hiệu quả và khiến Trung Quốc phải rút lui hoặc tạm ngừng chính sách cưỡng bách của mình, khi bản thân chính sách ấy cũng mang lại thiệt hại cho chính Trung Quốc.
RFA lấy một ví dụ, vào năm 2021, Ủy ban Châu Âu công bố “công cụ chống cưỡng bách kinh tế”, cho phép Ủy ban thực hiện một loạt các biện pháp trả đũa kinh tế, khiến cho “đối tác” nhìn thấy trước thiệt hại mà không áp dụng “cưỡng bách kinh tế” đối với họ.
RFA dẫn ý kiến của các chuyên gia cho rằng, tất nhiên, Việt Nam không thể học được các biện pháp mạnh của các nước mạnh, theo kiểu ăn miếng trả miếng. Nhưng Việt Nam có thể áp dụng các bộ giải pháp có tính hệ thống khác, đó là chiến lược tăng cường sức đề kháng, theo quan điểm của Tiến sĩ Matthew P. Goodman, Phó Giám đốc của CSIS.
Ông Andrew Jory, Tham tán Công sứ (Thương mại), Đại sứ quán Úc tại Hoa Kỳ, bổ sung rằng, Việt Nam có thể học các bài học của Úc. Đó là tạo ra những mạng lưới thương mại thay thế, các hiệp ước thương mại tự do với các đối tác khác; giữ vững tinh thần pháp quyền thay vì dùng sức mạnh bắt nạt.
Xuân Hưng – Thoibao.de (Tổng hợp)
>>> Hòa bình kiểu Trung Hoa gây hại cho thế giới
>>> “Dám nghĩ, dám làm” – con dao hai lưỡi của giới lãnh đạo
>>> Phải chăng Ukraine bắt đầu phản công?
>>> Sa lầy ở Ukraine, Putin còn có thể trụ được bao lâu?
HRW: Việt Nam “trơ trẽn và nguỵ biện” khi trả lời thư chất vấn về nhân quyền của Liên Hợp Quốc.
