Từ Canberra, Úc, ông Carl Thayer, giáo sư Học viện Quốc phòng Úc và là nhà quan sát chính trị Việt Nam lâu năm, nhận định với VOA rằng, Đảng chọn thời điểm loại ông Phúc vào lúc người dân đang chuẩn bị đón Tết Nguyên đán “rõ ràng là để giảm tối đa sự chú ý của dư luận”.
Bình luận này được đăng trong bài báo “Ông Phúc bị loại chứng tỏ uy quyền của ông Trọng?” của VOA ngày 19/1.
“Chỉ có thể phỏng đoán rằng trong lúc cuộc đấu tranh với các sai phạm trong chống dịch COVID-19 đang trên đà, những mối quan hệ với gia đình ông Phúc đã bị phơi bày. Điều này đặt ra vấn đề về tính giải trình khi xét đến việc hai Phó Thủ tướng đã bị cho thôi chức,” VOA dẫn lời giáo sư Carl Thayer phân tích.
Bộ Chính trị có thể chọn cách xử lý khác như khiển trách, cảnh cáo hay yêu cầu ông Phúc tự phê bình trước Bộ Chính trị. Tuy nhiên, họ đã chọn cách để ông Phúc ‘tự nguyện nộp đơn xin nghỉ’ để giữ thể diện cho ông, cũng theo lời Giáo sư Carl Thayer.
Vị giáo sư này chỉ ra quy định về những gì đảng viên được và không được làm mà ông Trọng ban hành, trong đó có quy định trách nhiệm của đảng viên trong Đảng ủy các cơ quan chính quyền, để làm cơ sở loại bỏ ông Phúc.
“Ông Trọng vẫn có uy quyền chừng nào ông vẫn còn được sự ủng hộ của đa số Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương,” ông nói thêm và cho biết chính sự ủng hộ này đã giúp ông Trọng loại được ông Phúc, nếu so với hồi năm 2012, ông Trọng đã không có đủ số phiếu của Trung ương để kỷ luật ông Dũng.
Theo giáo sư Thayer, do Ban Chỉ đạo phòng chống Tham nhũng Trung ương đã được chuyển từ Chính phủ sang Đảng và bản thân ông Trọng đã thay ông Dũng làm Trưởng Ban Chỉ đạo này. Nhờ vậy mà ông Trọng đã củng cố được quyền lực.
Vị giáo sư này không cho rằng, việc ông Phúc bị loại bỏ là do “đấu đá chính trị” trong nội bộ Đảng, mà là vì ông Phúc “là nạn nhân của việc ông Trọng chĩa mũi dùi vào tính giải trình của các quan chức Đảng cấp cao trong việc giám sát người dưới quyền”. “Đây là vấn đề khẩn cấp do sự phẫn nộ của quần chúng quanh những bê bối trong chống dịch COVID-19,” ông phân tích.
Tuy nhiên, ông nhìn nhận ông Phúc thuộc “cánh Chính phủ”, trong khi ông Trọng thuộc “cánh Đảng” và những người thuộc hai cánh này “có tầm nhìn và lợi ích riêng” khác nhau. Tại Đại hội 13 của Đảng, người của hai cánh này đã đẩy ông Trọng và ông Phúc ra tranh chức Tổng Bí thư và kết quả là ông Phúc không đạt được đủ sự ủng hộ.
Khi được hỏi, có phải ông Trọng làm gắt gao hơn trong chiến dịch đốt lò của mình, so với người đồng cấp ở Trung Quốc Tập Cận Bình, trong chiến dịch đả hổ diệt ruồi hay không, ông Carl Thayer cho rằng, mặc dù ông Trọng theo sát những gì Đảng Cộng sản Trung Quốc và ông Tập làm, nhưng “cần nhớ rằng, ông Trọng đã tập trung vào việc xây dựng Đảng trong suốt sự nghiệp của ông, rất lâu trước khi ông Tập lên nắm quyền ở Trung Quốc’.
“Trong khi ông Tập muốn làm Tổng Bí thư và Chủ tịch nước trọn đời, thì ông Trọng muốn đưa cuộc chiến chống tham nhũng trở thành di sản của ông,” ông phân tích.
“Ông Trọng chắc chắn có động cơ bài trừ tham nhũng. Ông đã tiến hành một cách thận trọng, bằng cách sửa đổi các quy định của Đảng theo thời gian, nhờ đó ông đã đặt được nền móng cho việc trừng trị các quan chức tham ô hay biến chất, cho dù cấp cao đến đâu”, ông Thayer giải thích và cho rằng, sở dĩ ông Trọng đẩy cuộc chiến chống tham nhũng trong các vụ án liên quan đến COVID lên mức cao như vậy, là do “sự phẫn nộ của nhân dân”.
Đánh giá về cựu Chủ tịch Nguyễn Xuân Phúc, ông Thayer nói, ông Phúc “từng là cánh tay mặt rất đắc lực trong Chính phủ của ông Nguyễn Tấn Dũng với tư cách Phó Thủ tướng Thường trực” và “không có dấu hiệu gì ông Phúc là cán bộ suy đồi”.
“Ông Phúc làm việc hiệu quả nhất khi ông đứng đầu chiến dịch chống dịch, huy động toàn thể Chính phủ. Với tư cách Chủ tịch nước, ông Phúc đã đại diện cho Việt Nam rất hiệu quả trên trường quốc tế,” ông Thayer đánh giá. “Sự sụp đổ của ông ấy là cú sốc đối với Việt Nam và cộng đồng quốc tế.”
Có rất nhiều góc nhìn và đánh giá khác nhau về việc ông Nguyễn Xuân Phúc bị buộc thôi chức vụ, tuy nhiên, dường như mọi ý kiến đều thống nhất rằng, việc này được thực hiện do quyền lực của ông Trọng đã gần như tuyệt đối trong Đảng.
Thu Phương – thoibao.de (Tổng hợp)
