Những ngày gần đây, Mỹ thúc đẩy một loạt các biện pháp cứng rắn với Trung Quốc từ việc đóng cửa Lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston đến việc Bộ Tư pháp Hoa Kỳ thông báo truy tố hai tin tặc người Trung Quốc hay Cục điều tra Liên bang Mỹ FBI truy bắt bốn người Trung Quốc khác bị cáo buộc che giấu mối liên hệ với quân đội Trung Quốc, để có thị thực nhập cảnh cho phép họ theo học hay nghiên cứu các ngành công nghệ mũi nhọn tại Mỹ từ y khoa cho đến trí thông minh nhân tạo. Tất cả những bước đi này nhằm mục đích làm phá sản Kế hoạch Made in China 2025 mà thực chất đây là một bản “lộ trình hành vi trộm cắp” của Trung Quốc.
Vậy Kế hoạch Made in China 2025 là gì?
Hồi tháng 5/2015, Thủ tướng Lý Khắc Cường đã công bố Kế hoạch Made in China 2025. Bản kế hoạch 10 năm này vạch ra mục tiêu là đến năm 2025, 80% các sản phẩm công nghệ cao, có giá trị gia tăng cao thuộc các lĩnh vực: Công nghệ thông tin thế hệ mới, robot và các loại máy móc công cụ tự động hóa, hàng không và các linh kiện hàng không, các loại tầu hàng hải, vật liệu mới, công nghệ sinh học và kỹ nghệ đường sắt… phải được sản xuất ở trong nước. Mục tiêu là phải có được một sản phẩm tương đồng của Trung Quốc.
Đây cũng có thể được coi là chương trình 10 năm đầu tiên để chính quyền Bắc Kinh thực hiện chiến lược trở thành “Siêu cường sản xuất” thông qua ba mục tiêu chiến lược sau: Thứ nhất là bước vào hàng ngũ các cường quốc sản xuất vào năm 2025. Thứ hai là đến năm 2035, ngành công nghiệp sản xuất của Trung Quốc có thể đạt tới trình độ tầm trung trong các cường quốc sản xuất. Thứ ba là khi chính quyền Bắc Kinh tròn 100 năm thành lập, sức mạnh tổng hợp của ngành sản xuất Trung Quốc có thể đi đầu thế giới.
Trợ lý Bộ trưởng Tư pháp Mỹ phụ trách An ninh quốc gia, ông John C.Demers gọi bản kế hoạch này là “bản chỉ dẫn đánh cắp công nghệ”. Ông nói: “Không ngạc nhiên, những vụ xâm nhập này nhắm vào các ngành công nghiệp được vạch ra trong kế hoạch ʺMade in China 2025ʺ – kế hoạch 10 năm này của Trung Quốc nhắm đến phát triển những ngành công nghiệp sản xuất công nghệ tiên tiến chiến lược. Dù rằng bản kế hoạch kêu gọi một cách tiếp cận theo hướng cách tân, những trường hợp này cho thấy rõ bản kế hoạch này giống như một bản đồ chỉ dẫn để đánh cắp, hơn là một bản hướng dẫn để đổi mới.”
Trên thực tế, Trung Quốc thực hiện bản Kế hoạch Made in China 2025 như thế nào?
Một mặt, Bắc Kinh tìm cách tiếp cận các hiểu biết tại châu Âu, Mỹ, Nhật Bản và nhiều nơi khác trên thế giới. Nhưng mặt khác, Trung Quốc khóa chặt cánh cổng thị trường của mình.
Để có thể hoàn thành nhanh chóng các mục tiêu đề ra trong kế hoạch đầy tham vọng này, Trung Quốc trong một thập niên qua đã tăng tốc các hoạt động do thám, tấn công tin học để đánh cắp công nghệ – kỹ nghệ cao tại nhiều nước phương Tây.
Cách đây hơn một năm, Phó trợ lý Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Adam Hickey đã có một bài phát biểu ngày 24/4/2019 tại Hội nghị toàn quốc của Ủy ban Đầu tư nước ngoài và Đội viễn thông, ông nhấn mạnh việc Trung Quốc đánh cắp bí mật thương mại của Mỹ đã đem đến các mối đe dọa cho nước Mỹ, ông cũng đề xuất Bộ Tư pháp Mỹ cần có sách lược mới để đối phó với mối đe dọa từ Trung Quốc.
Ông chỉ ra, từ năm 2015, khi Trung Quốc công bố kế hoạch này đến nay, Bộ Tư pháp Mỹ đã có các cáo buộc đối với cá nhân và thực thể Trung Quốc đánh cắp bí mật thương mại trong ít nhất 8 ngành nghề. Từ năm 2011 đến 2019, các cáo buộc gián điệp kinh tế mà Bộ Tư pháp Mỹ thụ lý có đến 90% liên quan đến Trung Quốc, trong giai đoạn đó, có ít nhất 2/3 các vụ án đánh cắp bí mật thương mại liên bang có liên kết về địa lý với Trung Quốc.
Ông Adam Hickey cũng cho biết, một số vụ án cho thấy, Trung Quốc đang lợi dụng cơ quan tình báo và công nghệ tình báo gián điệp của họ để đánh cắp sở hữu trí tuệ của khối doanh nghiệp tư nhân tại Mỹ.
Ông cũng tố cáo Trung Quốc từ chối cam kết triển khai hợp tác với Mỹ để tấn công tội phạm, Trung Quốc cũng không tôn trọng luật pháp và trình tự pháp lý một cách rộng rãi. Ông nói: “Khi một công ty Trung Quốc hoặc một cá nhân người Trung Quốc vi phạm luật pháp Mỹ, các yêu cầu cung cấp tài liệu và quyền thẩm vấn của Mỹ trong nhiều năm vẫn không được phía Trung Quốc hồi âm, các cam kết hợp tác cũng không được phía Trung Quốc thực hiện.”
Bên cạnh các hoạt động tin tặc, các cơ quan phản gián phương Tây còn báo động mối họa gián điệp sinh viên Trung Quốc.
Ngày 02/7/2020, Cơ quan an ninh nội địa Bỉ đã công bố báo cáo hằng năm, gióng chuông cảnh báo các hoạt động do thám của sinh viên Trung Quốc trong các ngành công nghệ quốc phòng. Vẫn theo cơ quan phản gián Bỉ, chính quyền Bắc Kinh đặc biệt khuyến khích sinh viên đến học tập và nghiên cứu tại Bruxelles, vì thành phố này là nơi trú ngụ nhiều trụ sở lớn của các định chế Liên minh châu Âu.
Mối lo gián điệp sinh viên Trung Quốc, trước đó đã từng được FBI của Mỹ đánh động vào năm 2019, sau vụ bắt giữ sinh viên Ji Chaoqun, học tại Viện Công nghệ Chicago. Nhiệm vụ của cậu sinh viên này là « xác định các công dân Mỹ gốc Hoa hay Đài Loan làm việc trong ngành công nghiệp vũ khí mà cơ quan tình báo Trung Quốc đánh giá là có thể tuyển dụng được ».
Ông Joseph Augustyn, cựu Trợ lý giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Hoa Kỳ (CIA) thì « Trung Quốc sử dụng sinh viên gián điệp là bởi vì họ có đến 350.000 du học sinh (đông gấp 10 lần so với số nhân viên FBI), đông đến mức họ có thể chỉ ra được một số cá nhân cho việc tìm kiếm những thông tin nào mà Bắc Kinh đặc biệt quan tâm đến. »
Một sự vụ khác cũng đã góp phần làm thức tỉnh Hoa Kỳ liên quan đến Liu Ropeng, hiện đang đứng đầu một hãng công nghệ tương lai, trong đó có các loại vật dụng bay. Người này bị cáo buộc đánh cắp các kỹ nghệ trong quá trình theo học với một giáo sư vật lý có tiếng tăm ở Mỹ, ông David Smith. Trở về nước, Liu Ropeng đã cho xây dựng một bản sao phòng thí nghiệm. Và điều đáng nói là FBI đã không thể chứng minh được hành động gián điệp của Liu Ropeng.
Ông Chu Sơn Đầu (Zhu Shandou), một người Hoa sống tại Mỹ làm trong ngành công nghệ cao trong một bài viết trên blog cá nhân đã phân tích về bản chất thực sự của cái gọi là “Made in China 2025” với ba đặc điểm tiêu biểu.
Thứ nhất là việc vi phạm nguyên tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Theo Nguyên tắc của WTO quy định nhà nước không được can thiệp vào sự phát triển của doanh nghiệp công nghệ, nếu không loại công nghệ này không được thương mại hóa. Trong lĩnh vực phi thương mại như quân sự thì có thể hiểu được, nhưng trong thương mại, chiến lược cơ bản của kế hoạch “Made in China 2025” chính là sự can thiệp của nhà nước. Dưới trợ cấp của nhà nước, các công ty Trung Quốc có thể thao túng thị trường, hiệu ứng về quy mô kinh tế có thể làm giảm giá thành sản phẩm, còn tình trạng độc quyền trên thị trường sẽ khiến đối thủ cạnh tranh phá sản, về dài hạn gây tác hại chung toàn xã hội.
Thứ hai là dựa vào “mua” và “ăn cắp” để hiện thực hóa. Ngoài trợ cấp nhà nước, Chính phủ Trung Quốc cũng sử dụng nguồn lực nhà nước giúp các công ty Trung Quốc thu mua công nghệ và các ngành công nghiệp sản xuất chiến lược của nước ngoài, dùng nhu cầu tiếp cận thị trường Trung Quốc để buộc các công ty nước ngoài chuyển giao công nghệ, thậm chí dùng cả cơ quan tình báo quốc gia tham gia hoạt động gián điệp thương mại. Danh mục được liệt kê trong kế hoạch “Made in China 2025” của nhà cầm quyền Trung Quốc gồm tất cả các công nghệ tinh vi hiện đang phát triển. Những kỹ thuật này phải mua lại toàn bộ, nhưng nếu bên sở hữu không muốn bán thì cũng không mua được, vì vậy có thể dùng trí tưởng tượng suy đoán nhà cầm quyền Bắc Kinh dùng thủ đoạn gì để giành được.
Thứ ba là cướp hết chén cơm về mình. Theo như Kế hoạch Made in China 2025, trong sản xuất máy bay thì trên 70% các bộ phận phải được thực hiện ở Trung Quốc, bây giờ Trung Quốc chỉ đứng thứ hai đã tính chuyện vơ hết mọi thứ về mình, đến khi họ chiếm vị trí hàng đầu liệu nhiều nước khác còn đường sống? Một khi nhà cầm quyền cộng sản Trung Quốc làm chủ được một loại công nghệ nào đó là họ lập tức dùng cuộc chiến giá cả, không ngại thua lỗ để ép bằng được đối thủ phá sản, sau đó chiếm độc quyền trên thị trường; hoặc Trung Quốc cho sản xuất ồ ạt khối lượng lớn một loại sản phẩm nào đó, bóp méo điều kiện sống của toàn bộ ngành công nghiệp đó. Bằng thủ đoạn này, nhiều công ty Mỹ đã bị loại ra khỏi thị trường, sa thải hàng loạt nhân viên. Thậm chí có rất nhiều người Mỹ gốc Hoa cũng đã trở thành nạn nhân.
5 năm tức một nửa thời gian đã trôi qua kể từ khi Trung Quốc đề ra bản kế hoạch tai tiếng. Câu hỏi đặt ra là: Trung Quốc đã thực hiện được bao nhiêu phần của bản kế hoạch?
Trong một số lĩnh vực, mục tiêu này của Trung Quốc hầu như đã đạt được. Chẳng hạn như Mỹ có GAFA (Google, Apple, Facebook, Amazon), thì một cách tương ứng, Trung Quốc có BXTA (Baidu, Xiaomi, Tencent, Alibaba) và nhất là còn có Huawei – tập đoàn viễn thông hàng đầu của Trung Quốc và đang dẫn đầu thế giới công nghệ mạng 5G – hiện là tâm điểm của cuộc đọ sức Mỹ – Trung.
Trong hồ sơ này, Hoa Kỳ gây nhiều áp lực với các nước đồng minh để gạt Huawei ra khỏi các dự án phát triển mạng 5G tương lai, ít nhất vì hai lý do. Thứ nhất là nguy cơ bị do thám thông qua các mạng 5G, bởi vì Hoa Kỳ cho rằng Huawei có những mối liên hệ trực tiếp với những lợi ích của Trung Quốc. Thứ hai là rủi ro bị phá hoại, bởi vì mạng 5G sẽ cho phép kiểm soát thông tin từ xa.
Một lĩnh vực khác cũng cho thấy Bắc Kinh dường như đã đạt được mục tiêu là có được một Hyperloop của riêng mình – tức một dạng tàu điện siêu thanh do nhóm nghiên cứu của nhà tỷ phú Mỹ Elon Musk phát triển. Tuy những thông tin về dự án tàu điện từ trường này vẫn chưa rõ ràng, nhưng có một điều chắc chắn là, cũng như bao dự án khác, Bắc Kinh trực tiếp quản lý và không muốn lệ thuộc vào một nước nào để thực hiện.
Trước những thành quả công nghệ to lớn mà Trung Quốc có được từ việc ăn cắp thì liệu đã là quá muộn cho Mỹ trong nỗ lực phá tan Kế hoạch Made in China 2025.
Ông François Costantini (Phăng-xoa Cốt-xơ-tăng-ti-ni), chuyên gia địa chính trị, nhận định: « Đúng là hiện nay Hoa Kỳ muốn hạn chế bớt vai trò ngày càng lớn của Trung Quốc trên thế giới. Thế nên, Mỹ chủ yếu nhắm vào ở những lãnh vực có thể gây thiệt hại nhiều nhất. Những gì mà Hoa Kỳ nhận thấy từ một phần tư thế kỷ nay là hầu như Trung Quốc xây dựng nên sức mạnh của mình nhờ vào thặng dư thương mại.
Ở đây, người ta thấy rõ chính trong thặng dư thương mại, chính sách thương mại, trí thông minh nhân tạo, một số lĩnh vực chiến lược mà Hoa Kỳ đang tìm cách ngăn chận sức mạnh của Trung Quốc để đẩy lui GDP của Trung Quốc.
Đừng quên rằng 45% GDP của Trung Quốc có được là từ ngành xuất khẩu, do vậy giảm thặng dư mậu dịch của Trung Quốc là giảm sức mạnh của Bắc Kinh và có thể dẫn đến việc người dân Trung Quốc tự chất vấn, để cuối cùng có thể là đi đến một cuộc cách mạng chính trị như Hoa Kỳ nhắm đến, nhất là vào thời điểm đôi bên đang trong cuộc đọ sức. »
Giới quan sát vẫn đặt ra câu hỏi: Liệu rằng có đã quá trễ để chặn đà tiến của Bắc Kinh hay không ? Đáng chú ý là vào ngày Washington ra lệnh đóng cửa tòa Lãnh sự Trung Quốc ở Houston thì chính quyền Bắc Kinh thông báo phóng thành công phi thuyền Thiên Vấn-1, độc hành chuyến thám hiểm Sao Hỏa đầu tiên của mình như để khoe khoang thành tựu khoa học mới nhất trong lĩnh vực hàng không vũ trụ của mình.
Tuy nhiên, chưa biết Kế hoạch Made in China 2025 thành công đến đâu nhưng tại thời điểm này, thế giới đang từ bỏ hàng hóa “Made in China”. Đại dịch COVID-19 đã vô tình chứng minh cho toàn thế giới chất lượng của hàng hóa Made in China 2020 với những Kit thử nhanh virus Vũ Hán “vô tác dụng” hay khẩu trang y tế kém chất lượng.
Lan Anh – Thoibao.de (Tổng hợp)
>>> Biện pháp chống Trung Quốc bắt nạt nước khác trên Biển Đông
>>> Bị Mỹ và Úc “tấn công” – Trung Quốc loay hoay “trả đòn”
>>> Nhân loại đã bước vào cuộc Chiến tranh lạnh mới?
