Một tài liệu tình báo cho thấy các quan chức Mỹ tin rằng Trung Quốc đã che đậy mức độ bùng phát của virus corona – cũng như mức độ lây nhiễm của căn bệnh này – để dự trữ vật tư y tế cần thiết cho việc ứng phó với dịch bệnh.
Theo một báo cáo tình báo của Bộ An ninh Nội địa dài bốn trang đề ngày 1/5 mà Associated Press (AP) được xem, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã “cố tình che giấu sự nghiêm trọng” của Đại dịch với thế giới vào đầu tháng 1/2020.
Tiết lộ được đưa ra trong bối cảnh chính quyền Trump tăng cường chỉ trích Trung Quốc, với việc Ngoại trưởng Mike Pompeo hôm 3/5 nói rằng Trung Quốc chịu trách nhiệm cho sự lây lan của dịch bệnh và phải bị buộc trách nhiệm này.
Trong khi đó những người chỉ trích chính quyền Trump lại cho rằng chính phủ đã ứng phó chậm và không đầy đủ trước đại dịch virus corona. Các đối thủ chính trị của Tổng thống Donald Trump cáo buộc rằng ông Trump đả kích Trung Quốc, một kẻ thù địa chính trị nhưng là đối tác thương mại quan trọng của Mỹ, nhằm đánh lạc hướng những lời chỉ trích ngay trong nước Mỹ.
Báo cáo cũng nói rằng Trung Quốc đã không thông báo cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) biết rằng virus corona “là một bệnh truyền nhiễm” trong suốt tháng 1 để họ có thể đặt hàng vật tư y tế từ nước ngoài. Cũng theo báo cáo, việc nhập khẩu khẩu trang và áo bảo bộ cùng găng tay y tế của Trung Quốc tăng mạnh trong thời gian này.
Những kết luận này dựa trên độ tin cậy 95% rằng sự thay đổi trong hành vi nhập khẩu và xuất khẩu của Trung Quốc không nằm trong phạm vi bình thường, theo báo cáo.
Trung Quốc đã thông báo cho WHO về sự bùng phát dịch vào ngày 31/12. Họ đã liên lạc với Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh Hoa Kỳ vào ngày 3/1 và công khai xác định nguồn bệnh này là một chủng virus corona mới vào ngày 8/1.
Các quan chức Trung Quốc đã ngăn chặn các bác sĩ muốn cảnh báo sớm về virus này và liên tục hạ thấp nguy cơ bùng phát của dịch bệnh.
Tuy nhiên, nhiều bước đi sai của chính phủ Trung Quốc dường như là do những rào cản quan liêu, sự kiểm soát chặt chẽ về thông tin cũng như việc các quan chức ngần ngại trong việc báo cáo tin xấu.
Không có bằng chứng công khai nào cho thấy đây là một âm mưu có chủ đích để mua hết các vật tư y tế trên thế giới.
Trong một đăng tải trên Twitter hôm 3/5, Tổng thống Trump dường như đổ lỗi cho các quan chức tình báo Mỹ vì đã không làm rõ sớm hơn mức độ nguy hiểm có thể có của sự bùng phát dịch virus Cúm Vũ Hán.
Ông Trump trước đây đã suy đoán rằng Trung Quốc có thể đã để virus corona thoát ra do một “sai lầm” khủng khiếp nào đó. Các cơ quan tình báo của ông nói rằng họ vẫn đang xem xét quan điểm do tổng thống và các phụ tá của ông đưa ra, trong đó cho rằng đại dịch có thể phát sinh từ một tai nạn tại phòng thí nghiệm Trung Quốc.
Bắc Kinh đã nhiều lần phủ nhận các cáo buộc của Mỹ cho rằng sự bùng phát dịch là do lỗi của Trung Quốc, và chỉ ra nhiều sai lầm của các quan chức Mỹ trong cuộc chiến chống lại dịch bệnh này. Trung Quốc công khai thông báo rằng virus có thể lây truyền từ người sang người hôm 20/1 và Mỹ đã mất gần 2 tháng để chuẩn bị cho đại dịch, trong đó chính phủ Hoa Kỳ đã không thể cung cấp các dụng cụ y tế và triển khai các bộ dụng cụ xét nghiệm không đầy đủ.
Khi công bố tài liệu 15 trang của liên minh tình báo Ngũ Nhãn, báo Australia Daily Telegraph mô tả nó như một “quả bom“.
Ngũ Nhãn (Five Eyes), liên minh tình báo 5 nước Mỹ, Anh, Australia, New Zealand và Canada, cáo buộc Trung Quốc che đậy thông tin về virus bằng cách bác bỏ khả năng nCoV lây từ người sang người, “bịt miệng” các bác sĩ cảnh báo sớm, xóa bằng chứng trong phòng thí nghiệm và không chịu cung cấp mẫu sinh phẩm cho các nhà khoa học quốc tế nghiên cứu vaccine.
Tài liệu được báo Australia công bố hôm 2/5 nhắc đến công việc của Thạch Chính Lệ, nhà nghiên cứu hàng đầu của Viện Virus học Vũ Hán (WIV). Năm 2013, bà Thạch và các đồng sự thu thập mẫu phân dơi móng ngựa từ một hang động ở tỉnh Vân Nam và sau này phát hiện nó chứa virus giống nCoV tới 96,2%.
Nhóm này từng tổng hợp ra một virus corona mới giống SARS, để phân tích xem nó có thể truyền từ dơi sang động vật có vú khác hay không. Nghiên cứu được thực hiện cùng với Đại học Bắc Carolina tháng 11/2015 kết luận rằng virus có thể truyền trực tiếp từ dơi sang người và không có cách điều trị.
Nghiên cứu thừa nhận độ nguy hiểm của công việc họ tiến hành. “Cần phải cân nhắc giữa một bên là tiềm năng ‘đi trước đón đầu’ những dịch bệnh trong tương lai với bên còn lại là nguy cơ tạo ra các mầm bệnh nguy hiểm hơn“, các nhà khoa học viết. Họ cho biết “để đánh giá khả năng lây sang người của virus corona từ dơi, họ đã tạo ra một loại virus corona mới từ trình tự gene được phân lập từ dơi móng ngựa Trung Quốc“.
Một trong những đồng tác giả với bà Thạch, giáo sư Ralph Baric từ Đại học Bắc Carolina, nói trong cuộc phỏng vấn với Science Daily vào thời điểm đó: “Virus này rất dễ gây bệnh. Cả phác đồ điều trị đã được sử dụng để đối phó SARS năm 2002 lẫn thuốc ZMapp chống Ebola đều không thể vô hiệu hóa được nó“.
Tháng 3/2019, bà Thạch và các đồng sự công bố một đánh giá có tiêu đề “virus corona trong loài dơi ở Trung Quốc” trên tạp chí y khoa Viruses, viết rằng họ nhắm đến mục tiêu “dự đoán các điểm nóng virus và nguy cơ lây truyền giữa các loài“. “Rất có khả năng dịch virus corona giống SARS hoặc MERS trong tương lai sẽ bắt nguồn từ dơi, và nhiều khả năng xảy ra ở Trung Quốc“, đánh giá có đoạn viết.
Mỹ đã dừng tài trợ cho các thí nghiệm gây tranh cãi có nguy cơ làm lây lan virus nguy hiểm vào tháng 10/2014, lo ngại nó có thể dẫn đến đại dịch toàn cầu. Tuy nhiên, họ nối lại tài trợ vào tháng 12/2017.
WIV – Viện Virus học Vũ Hán đang là tâm điểm của nhiều nghi ngờ. Tổng thống Mỹ Donald Trump và các quan chức Mỹ đang thúc đẩy giả thuyết nCoV đã bị rò rỉ từ phòng thí nghiệm này.
Cộng đồng Tình báo Mỹ hôm 1/5 bác bỏ giả thuyết nCoV là virus nhân tạo hoặc bị biến đổi gene, song cho biết họ đang xem xét khả năng nCoV thoát ra ngoài “sau một sự cố tại phòng thí nghiệm ở Vũ Hán“. Giới chuyên gia đánh giá khả năng này khó xảy ra nhưng không phải không thể. Trong khi đó, Trung Quốc bác bỏ nghi vấn.
Daily Telegraph chú ý đến việc Hoàng Diễm Linh (Huang Yan Ling), nhà nghiên cứu tại WIV, “biến mất“. Có những tin đồn trên mạng xã hội Trung Quốc rằng bà là người đầu tiên được chẩn đoán nhiễm nCoV và là “bệnh nhân số 0“. Tiểu sử và ảnh của bà đã bị xóa khỏi trang web của WIV.
Ngày 16/2, Viện Virus học Vũ Hán bác bỏ thông tin Hoàng Diễm Linh là “bệnh nhân số 0“, nói rằng bà vẫn sống và khỏe mạnh, nhưng không đưa ra bằng chứng.
Tài liệu của Ngũ Nhãn còn cáo buộc Trung Quốc che đậy thông tin về dịch. Ngày 6/12/2019, 5 ngày sau khi một người đàn ông liên quan đến chợ hải sản Hoa Nam Vũ Hán có triệu chứng giống viêm phổi, vợ anh ta cũng mắc bệnh, cho thấy có dấu hiệu virus lây từ người sang người.
Ngày 31/12/2019, giới chức Trung Quốc bắt đầu kiểm duyệt tin tức về virus trên các công cụ tìm kiếm của nước này, xóa các thuật ngữ bao gồm “biến thể SARS“, “chợ hải sản Vũ Hán” và “viêm phổi Vũ Hán bí ẩn“.
Ngày 1/1/2020, giới chức Vũ Hán đóng cửa và khử trùng chợ hải sản Hoa Nam, dù chưa tiến hành bất kỳ cuộc điều tra nào về nguồn gốc virus. New York Times đưa tin rằng Trung Quốc không lấy mẫu từ động vật hay chuồng nhốt tại đây và đánh giá đây là hành vi “xóa sạch bằng chứng“.
Ủy ban Y tế Hồ Bắc ngày 2/1 ra lệnh cho các công ty nghiên cứu gene ngừng thử nghiệm virus mới và tiêu hủy tất cả các mẫu sinh phẩm. Một ngày sau, Ủy ban Y tế Quốc gia yêu cầu tiêu hủy hoặc chuyển các mẫu bệnh phẩm nCoV đến một số cơ sở xét nghiệm được chỉ định, đồng thời ra chỉ thị không công bố thông tin về dịch. Các bác sĩ lên tiếng về loại virus mới, như Lý Văn Lượng, bị khiển trách và bị coi là “lan truyền tin đồn thất thiệt“.
Ngày 10/1, quan chức Trung Quốc nói rằng dịch “đã được kiểm soát” và người nhiễm chỉ có “triệu chứng nhẹ“. Hôm sau, một phòng thí nghiệm ở Thượng Hải chia sẻ trình tự gene với thế giới, nhưng nó bị đóng cửa một ngày sau đó với lý do “sửa chữa“.
Ngũ Nhãn chỉ trích Trung Quốc ban đầu liên tục phủ nhận dịch. “Mặc dù có bằng chứng virus lây từ người sang người vào đầu tháng 12/2019, Trung Quốc bác bỏ cho đến ngày 20/1“, tài liệu có đoạn viết. “WHO cũng làm vậy, mặc dù các quan chức Đài Loan đã bày tỏ lo ngại virus lây từ người sang người từ ngày 31/12/2019. Các chuyên gia Hong Kong đưa ra cảnh báo tương tự ngày 4/1“.
Ngày 24/1, các quan chức ở Bắc Kinh ngăn WIV chia sẻ các mẫu phân lập virus với Đại học Texas. Ngày 6/2, cơ quan giám sát mạng Trung Quốc tiếp tục thắt chặt kiểm soát chủ đề dịch bệnh trên các mạng xã hội.
Ngũ Nhãn nhấn mạnh nghịch lý khi giới chức Bắc Kinh ra lệnh cấm người dân đi lại trong nước, nhưng lại lên án động thái cấm người Trung Quốc nhập cảnh của Australia và Mỹ. “Hàng triệu người rời Vũ Hán sau khi dịch bùng phát và trước khi Vũ Hán bị phong tỏa ngày 23/1. Hàng nghìn người bay ra nước ngoài. Trong suốt tháng hai, Bắc Kinh yêu cầu Mỹ, Italy, Ấn Độ, Australia, Đông Nam Á và nhiều nước khác không áp hạn chế đi lại với công dân nước này, mặc dù chính Trung Quốc đã áp đặt các hạn chế nghiêm ngặt trong nước“.
Tình báo 5 nước cho rằng hành động của Bắc Kinh “gây nguy hiểm cho các nước khác” và không khác gì “đòn công kích vào sự minh bạch quốc tế“.
“Khi các nhà ngoại giao EU chuẩn bị một báo cáo về đại dịch, Trung Quốc đã gây áp lực với Brussels để loại bỏ ngôn từ chỉ trích Trung Quốc nói dối về Cúm Vũ Hán. Khi Australia kêu gọi một cuộc điều tra độc lập về dịch, Trung Quốc dọa sẽ tẩy chay thương mại. Họ cũng phản ứng dữ dội với những lời kêu gọi minh bạch của Mỹ“, tài liệu có đoạn viết.
Thực tế, tình báo Mỹ chưa xác nhận về sự tồn tại của tài liệu 15 trang nói trên, nhưng một quan chức cấp cao nước này nói với Fox News báo cáo đó phù hợp với quan điểm của tình báo Mỹ rằng Trung Quốc biết việc nCoV lây từ người sang người sớm hơn những gì họ thông báo, rằng họ biết chủng virus này lây lan mạnh hơn những gì nước này tuyên bố với cộng đồng quốc tế trong những tuần đầu tiên dịch bùng phát.
Báo Trung Quốc Global Times đã chỉ trích gay gắt Daily Telegraph sau khi họ đăng thông tin về tài liệu của Ngũ Nhãn. Họ dẫn lời Lý Hải Đông (Li Haidong), giáo sư Viện Quan hệ Quốc tế của Đại học Ngoại giao Trung Quốc, nói rằng: “Truyền thông Australia tung tin về một tài liệu không được kiểm chứng để bôi nhọ Trung Quốc. Đây là hành vi thiếu tính chuyên nghiệp và khách quan của báo chí“.
“Ngay cả khi tài liệu này thực sự tồn tại, liên minh Ngũ Nhãn được thành lập để phục vụ mục đích chính trị của 5 quốc gia. Báo cáo điều tra của họ chỉ đáp ứng nhu cầu chính trị của họ, thay vì sự thật khoa học“, Lý nói thêm. “Một số đơn vị truyền thông và chính trị gia Australia không còn xem xét một cách độc lập lợi ích chung của đất nước mà áp dụng cách tiếp cận do Mỹ dẫn đầu để bôi nhọ Trung Quốc về Cúm Vũ Hán. Họ đang làm tổn thương tình bạn sâu sắc và lợi ích chung đã gắn kết từ lâu giữa hai đất nước“.
Trong khi đó, Chủ tịch Ủy ban Quốc hội về Tình báo và An ninh Australia Andrew Hastie cho rằng thế giới cần sự minh bạch và phải tổ chức một cuộc điều tra. “Rất nhiều người Australia đã chịu thiệt hại do cách xử lý tồi tệ của chính phủ Trung Quốc. Nếu Australia – Trung Quốc thật sự thân thiết như Bắc Kinh nói, chúng ta cần câu trả lời về việc tất cả bắt đầu như thế nào“, ông cho hay.
Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 3/5 cho biết ông tin rằng có thể có tới 100.000 người Mỹ sẽ tử vong trong đại dịch virus corona, sau khi số người chết vượt qua ước tính trước đó của ông, nhưng ông tin chắc rằng một loại vắc-xin sẽ được phát triển vào cuối năm nay.
“Chúng ta sẽ mất đi khoảng 75.000, 80.000 cho đến 100.000 người. Đó là một điều kinh khủng,” ông Trump nói. Trước đó hôm 1/5, vị tổng thống đương nhiệm nói rằng ông hy vọng số người Mỹ chết sẽ ít hơn 100.000 và trước đó trong tuần ông đề cập đến khoảng 60.000 đến 70.000 người có thể sẽ tử vong.
Khoảng một nửa số các bang hiện đã dỡ bỏ một phần các hạn chế đóng cửa vì số ca mắc mới của Cúm Vũ Hán đã bắt đầu giảm hoặc chững lại trong lúc người dân cũng muốn được giảm bớt những hạn chế đã khiến nền kinh tế rơi vào tình trạng khó khăn.
Trong một đánh giá mâu thuẫn với một số chuyên gia y tế công cộng, ông Trump nói ông tin rằng một loại vắc-xin chống Cúm Vũ Hán sẽ có vào cuối năm nay.
Nhiều chuyên gia y tế, bao gồm bác sĩ Anthony Fauci, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm hàng đầu của quốc gia, đã thận trọng cho rằng một loại vắc-xin có thể có trong vòng 1 năm đến 1 năm rưỡi nữa.
Thu Thủy – Thoibao.de (Tổng hợp)
