Việt Nam vừa mất đi một công thần của chế độ, nhưng đồng thời cũng là một nhà hoạt động nhằm thức tỉnh lương tâm cho các lãnh đạo đương nhiệm tại Hà nội.
Hồi năm 2014, Tướng Vĩnh cùng với 60 đảng viên như cựu Thứ Trưởng Bộ Khoa Học Chu Hảo, các nhà nghiên cứu kinh tế Lê Đăng Doanh và Phạm Chi Lan… gởi một lá thư ngỏ lên Ban Chấp Hành Trung Ương của đảng Cộng sản Việt Nam nhận định rằng đảng này đã “dẫn dắt dân tộc đi theo đường lối sai lầm về xây dựng chủ nghĩa xã hội theo mô hình Xô Viết, được coi là dựa trên chủ nghĩa Mác-Lênin.”
Đồng thời yêu cầu đảng Cộng sản Việt Nam “từ bỏ đường lối sai lầm về xây dựng chủ nghĩa xã hội, chuyển hẳn sang đường lối dân tộc và dân chủ, trọng tâm là chuyển đổi thể chế chính trị từ toàn trị sang dân chủ một cách kiên quyết nhưng ôn hòa…”
Với việc người đứng đầu đảng và nhà nước là Tổng bí thư , Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã đưa gửi vòng hoa tới viếng, an ninh cũng ít gây khó khăn khi các cá nhân và đại diện các tổ chức Xã hội dân sự đến chia buồn cùng gia đình tướng Nguyễn Trọng Vĩnh, thì đây là một điểm mới cho chính quyền.
Nhưng liệu ông Nguyễn Phú Trọng có dám thực hiện những mong muốn cuối đời của tướng Vĩnh cùng nhóm trí thức hay không, thì chúng ta cần phải chờ xem.
Tuy nhiên, có ý kiến khác được phản ánh cũng từ lễ tang cho rằng đã có những hành xử ‘không đẹp’ xảy ra tại lễ tang.
Tiến sỹ Khoa học Nguyễn Quang A chia sẻ những gì ông quan sát và cảm nhận: “Tôi có dự đám tang của cụ Vĩnh và cũng lâu rồi tôi có dự đám tang của Tướng Trần Độ, có dịp so sánh, tôi nghĩ rằng đám tang này đã được Bộ Ngoại giao (Việt Nam) tổ chức một cách khá là chu đáo.
“Tất nhiên, có lẽ an ninh cũng có nhiều chứ không phải là không, bởi vì có sự hiện diện của rất đông đảo giới hoạt động, từ bà con Đồng Tâm, rồi đội bóng No-U, nhân dân Dương Nội, cho đến tất cả những gương mặt đấu tranh ở Hà Nội tôi thấy đều có ở trong đám tang này”.
Blogegr Nguyễn Lân Thắng viết: “Hôm nay đi đám tang tướng Nguyễn Trọng Vĩnh, nguyên đại sứ Việt Nam tại Trung Quốc trong giai đoạn chiến tranh xâm lược biên giới phía Bắc 1979, có mấy chuyện hài không thể tả được”.
Câu chuyện hài mà anh Thắng kể là: “Có mỗi cái băng tang trên vòng hoa ghi: Con cháu No U kính viếng cụ… thế mà bị dìm khoảng 20 phút đứng ngoài sân. Khổ thân mấy anh mấy bác bên nghi lễ quân đội, cứ bị mấy thằng ranh con ở đâu chạy ra chạy vào chỉ đạo các kiểu”.
“Mấy thằng ranh con” đó chính là an ninh. Anh Thắng kể tiếp: “Nhưng rồi để một đoàn hơn 30 người đứng mãi ở đó cũng dơ quá nên đành cho vào.
Tiến sĩ Nguyễn Quang A nói tiếp:
“Mà cụ Nguyễn Trọng Vĩnh thời năm 2011 cũng là một người được mời đến, tuy rằng cụ không phải là người trực tiếp đi biểu tình, cùng với Giáo sư Huệ Chi, anh Chu Hảo, anh Xuân Diện và tôi, đến Ủy ban Nhân dân Thành phố Hà Nội để người ta thuyết phục rằng thôi, không có biểu tình nữa chống Trung Quốc, thời năm 2011 rất là sôi nổi, từ tháng Năm cho đến tháng Mười Một”.
“Thì ý kiến của cụ Vĩnh từ thời đó và rất là nhiều ý kiến khác về vấn đề quan hệ với Trung Quốc thì hiển nhiên, nhưng còn những vấn đề về kinh tế, vấn đề xã hội cụ cũng đã lên tiếng một cách hết sức là thẳng thắn và đã được sự ngưỡng mộ rất là lớn của công chúng”.
“Theo tôi được biết, mấy ngày trước người ta chỉ dự định là cho gia đình thời gian rất là ngắn, tức là 1 giờ 15 phút của đám tang thôi, nhưng mà cách đây độ khoảng ba hôm thì phải, thì người ta có thay đổi. Tức là chuyển thành hai tiếng đồng hồ và việc tổ chức từ điếu văn cho đến các thứ là rất chu đáo và không có sự cản trở các vòng hoa, thí dụ vòng hoa của No-U hoặc là vòng hoa của nhân dân Đồng Tâm, được xướng tên một cách rất là đường hoàng”.
Tiến sĩ Nguyễn Quang A nhận xét có một vài nhượng bộ của chính quyền: “Đấy là một vài điểm mà tôi nghĩ rằng có thể có một sự khác biệt gì đấy và điếu văn của ông Thứ trưởng thường trực của Bộ Ngoại giao, một Trung ương ủy viên khá là đầy đủ”.
Tuy nhiên, cùng ngày, tiến sĩ Nguyễn Xuân Diện, người trong ảnh, nhà nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu Hán – Nôm, người cũng đi dự đám tang ông Nguyễn Trọng Vĩnh nói về “một số hành xử rất xấu” ở lễ tang Cụ Nguyễn Trọng Vĩnh:
Theo ông Diện thì “vòng hoa của Bauxite Việt Nam bị tráo băng tang thành băng tang chỉ có hai chữ “Kính Viếng”, còn “các vòng hoa của No-U Hà Nội, GS Tương Lai, Ông Huỳnh Tấn Mẫm, Ông Huỳnh Kim Báu vừa bước lên bậc thềm thì bị đưa đi ngang, biến vào cánh gà mà không được đưa vào bên trong”.
Ngoài ra, vẫn theo TS Diện thì phần giới thiệu “Đoàn No-U Hà Nội bị đọc thành ra “Các bạn của Chị Nguyễn Nguyên Bình”.
Một ý kiến khác trên Facebook cá nhân của một nhà hoạt động xã hội dân sự, bà Đặng Bích Phượng, viết:
“Thật hiếm có một tang lễ của quan chức cộng sản nào, mà được nhiều tổ chức, cá nhân trong xã hội đến viếng như cụ Nguyễn Trọng Vĩnh. Từ chủ tịch nước kiêm tổng bí thư, đến người dân cũng đều có vòng hoa viếng cụ.
Tuy nhiên với người cộng sản, khi chết không chỉ chỗ chôn cũng phân biệt, mà vòng hoa viếng cũng độc quyền. Vòng hoa của ông Nguyễn Phú Trọng và ông Trương Tấn Sang đương nhiên không có vấn đề gì xảy ra, nhưng vòng hoa của nhóm Bauxit thì bị lột băng rôn ngay từ ngoài sân, và đánh tráo bằng một băng rôn chỉ ghi hai từ: KÍNH VIẾNG!”
“Bởi vậy vòng hoa của nhóm Bauxit vẫn còn lại trơ trọi, côi cút trên sân nhà tang lễ, khi lễ viếng đã kết thúc như thế này”.
“Trong số người đi viếng, có anh nông dân Đoàn Văn Vươn, một mình từ Hải Phòng lên. Trong khi nhiều đoàn đã vào viếng, thấy anh ta lang thang trên sân, hỏi thì anh ta bảo đăng ký từ đầu giờ mà vẫn chưa được gọi tên. Tôi dẫn anh ta lên gặp ban tổ chức, căn vặn tại sao. Sau đó phải chen ngang các đoàn đang nối đuôi nhau vào viếng. Tôi bảo Vươn: một mình vào cũng được, không cần chờ ai. Thế là hắn một mình một vòng hoa, hiên ngang tiến vào.”
Và nhà hoạt động Đặng Bích Phượng cho biết thêm chi tiết cũng trên trang Facebook của bà khi gặp con gái ông Nguyễn Trọng Vĩnh:
“Tôi đi cùng đoàn hộ tống vòng hoa của các bác trong Nam nhờ gửi viếng. Có lẽ đây là đoàn đầu tiên của cánh xã hội dân sự, nên khi vào viếng, chị Nguyễn Nguyên Bình ôm chầm lấy tôi kêu: Quân mình đây rồi!.”
Cũng qua mạng xã hội, blogger Nguyễn Đình Ấm chia sẻ cảm nhận của mình về tang lễ, ông viết: “Một đám tang đặc biệt – Cụ Nguyễn Trọng Vĩnh ra đi ở tuổi 104 đã rất thọ hôm nay có rất nhiều người đến viếng là tất nhiên.
Thế nhưng đặc biệt ở chỗ, cụ nguyên là một “quan lớn” nhưng thành phần đến vĩnh biệt cụ không chỉ có đầy đủ đại diện các cơ quan đảng cộng sản, nhà nước, xã hội dân sự… mà có đủ thành phần dân chúng đặc biệt là những đại diện dân oan khắp nơi đến viếng cụ.
“Đoàn nông dân Dương Nội, Hải Phòng, Hưng Yên, Đồng Tâm… Câu lạc bộ Lê Hiếu Đằng, đòan GS Tương Lai, Nghệ sĩ Kim Chi… từ Sài gòn ra, rất đông các nhân sĩ, trí thức, những người bất đồng chính kiến, phản biện nổi tiếng. Nông dân oan Đoàn Văn Vươn cũng có vòng hoa viếng cụ.
Đây là những thành phần cư dân gần như không có trong các đám tang nguyên quan chức khác.”
Một học giả từ Hà Nội, PGS. TS. Mạc Văn Trang, người cũng tham dự tang lễ hôm 02/1 thì chia sẻ trên Facebook cá nhân của ông, cho rằng đây là một đám tang ‘hợp lòng dân’ kỳ vọng, ông viết:
“Hình như lúc đầu có sự chỉ đạo “căng”, nhưng sau đó đã “tự chuyển hóa” sang hướng đúng đắn, hợp Đạo lý, hợp Lòng Dân. Có nhiều ý kiến bình luận khác nhau xung quanh sự kiện “dích dắc diễn biến” về tổ chức Lễ tang Cụ Nguyễn Trọng Vĩnh, nhưng những người tham dự Lễ tang Cụ hôm nay đều tỏ rõ sự hài lòng về cách ứng xử của Chính quyền.
“Quan sát thấy có vòng hoa của Tổng bí thư Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, Nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, của Ban Bí thư Trung ương Đảng, Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng, Ban Tổ chức Trung ương Đảng, vòng hoa của các đơn vị Quân đội, Hội Cựu Chiến binh và các đơn vị trước đây Cụ từng công tác; vòng hoa của Đại sứ quán Lào, Pakistan…(không thấy sự có mặt của Đại sứ Trung quốc tại Việt Nam, đến viếng Cụ, mặc dù Cụ Vĩnh là Đại sứ đặc mệnh toàn quyền của Việt Nam tại Trung quốc 13 năm.)
“Điếu Văn của Trưởng ban Lễ tang Bộ Ngoại Giao đã nói lên đúng đắn công lao về nhiều mặt, trí tuệ sáng suốt, bản lĩnh kiên cường, phong cách ngoại giao xuất sắc, đạo đức trong sáng của Nhà Ngoại giao lão thành để lại những bài học quý giá…
Tại Đài hóa thân hoàn vũ ở Văn Điển cũng thấy Đội Kèn đồng Quân đội phục vụ nghiêm trang …
“Thế là Lễ tang Cụ Nguyễn Trọng Vĩnh, nhà Cách mạng lão thành, đấu tranh vì Độc lập của Tổ quốc, vì Dân chủ, Tự do, Hạnh phúc của Nhân dân cho đến những ngày cuối cuộc đời, đã diễn ra hợp với lòng dân mong đợi,” ông Mạc Văn Trang bình luận.
Lê Trung Khoa – Thoibao.de từ Berlin, CHLB Đức. / Truyền hình thực tế 4.1.2020
